De toekomst van steden
De grote stad en de pandemie: niet echt een lekkere combinatie. Hoewel bevolkingsdichtheid niet per se slecht is in een pandemie, druisen de lockdowns en beperkingen in tegen het hele wezen van de stad. Metropolen draaien om drukte, uitwisseling, nachtleven, beweging. Hoe heeft corona de toekomst van de stad veranderd?
1. Post-pandemie. De pandemie leek even een explosie van stedenbouwkundige vernieuwing in te luiden. Milaan en Brussel maakten grote plannen om nu echt fietssteden te worden. In Nederlandse steden werden deze zomer ‘vakantiestraten’ ingericht. Amsterdam kondigde plannen aan voor een ‘donut-stad’: een duurzamere stad gebaseerd op het donuteconomiemodel van Oxford-econoom Kate Raworth.
Groener, rustiger en leefbaardere steden na corona: drómen over de post-pandemische stad mocht in elk geval eventjes. Maar nu de wegen en pleinen weer volstromen en de vakantiestraten (in elk geval voor de herfst) worden opgedoekt, komt de vraag op: wat is er over van de hoopvolle ideeën over de toekomst van de stad na corona?
2. Pessimisme. Wat opvalt is dat er opvallend veel pessimisme klinkt. Planoloog Zef Hemel vreest dat we een historische kans op stedelijke vernieuwing missen omdat steden zich „uitsluitend gedragen als veiligheidsregio's”. Er gebeurt veel in het buitenland, maar Nederland sukkelt daar volgens hem achteraan. Rijksbouwmeester Floris Alkemade zei eerder al dat Nederland visie mist en is overgeleverd aan „bijziende accountants”.
3. Buitengebieden. Maar als het binnen de stad niet goed lukt om een nieuwe modus te vinden, waarom dan niet búíten de stad? De data zijn niet eenduidig, maar er lijkt wereldwijd wel iets te zien van een trek uit de steden naar rustiger plekken, ook in Nederland lijkt corona een al bestaande herwaardering van de periferie te versnellen. Zef Hemel gelooft daar weinig van, hij denkt dat straks als het weer mag „iedereen meteen op elkaar duikt in steden.” Grote steden hebben dan ook grote voordelen wat betreft duurzaamheid, vernieuwing en werkgelegenheid die maar moeilijk te behalen zijn in buitengebieden.
Het is wel de vraag wat dit voor Nederland betekent. Floris Alkemade beschrijft in zijn nieuwe boekje De toekomst van Nederland (aanrader) hoe ons land uniek gepositioneerd is om een zogeheten „polynucleaire metropool” te worden, die het beste van de stad kan combineren met het beste van de periferie. Hij vindt de Randstad een achterhaald begrip, en pleit voor een nieuwe focus op 'Nederland Middenland', dat zich met zo'n 10 miljoen inwoners kan meten met wereldsteden.
4. Innovatie. In elk geval valt op hoeveel spannende innovaties er zijn buiten de Randstad. Zo zijn er grootse plannen om Brabantse megastallen plaats te laten maken voor duizenden tiny houses. Vanaf dit najaar wordt in Helmond een compleet „smart district” uit de grond gestampt, vol met nieuwe technologieën. In Den Bosch verrijst „Minitopia”, met allerlei vernieuwende woonconcepten zoals verplaatsbare woningen. In het Limburgse Bergen zijn ze ook nog eens bezig om in 2030 volledig energie-onafhankelijk te worden. Als je goed kijkt, gebeurt er best veel.
5. Virtuele ruimte. Future Affairs-lezer Julia van Rijssenbeek, technologieonderzoeker bij denktank FreedomLab, schrijft in dit prachtige essay dat de strikte scheiding tussen stad en platteland sowieso achterhaald is. Onze gedigitaliseerde leefwereld vraagt tenslotte om een nieuw perspectief.
„Ons leven speelt zich meer en meer in de virtuele ruimte af, wat ontegenzeggelijk onze gebondenheid aan fysieke plekken verandert.”
Bron: NRC
Op de hoogte blijven? Volg Trends and Changes via onze Facebook-pagina, instagram-pagina of twitter-pagina.